1’inci Dünya Savaşı sırasında İran’ın Hoy Cephesi’ndeki Türk askerlerine cephane taşırken dönüş yolunda şehit düşen ‘120 kahraman çocuk’ üzerine makalesi bulunan Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Tuncay Öğün, gönüllü olarak cephedeki askerlere mühimmat taşıyan ve dönüş yolunda yaşanan tipi sonrası şehit düşmelerinin yurdun dört bir köşesinde adsız kahramanlar ordusunun yapmış olduğu büyük mücadelelerin sadece bir örneği olduğunu açıkladı.
“Van ahalisi sorumluluk aldı”
Prof. Dr. Öğün, kış şartlarında Rus ordusuna karşı cephedeki askerlere mermi teminin zor şartlar altında yapıldığını belirterek, “1’inci dünya savaşında İran Hoy cephesindeki orduya cephane yetiştirilemiyor, erzak yetiştirilemiyordu. Kim taşıyacak? Erkek nüfus zaten cephede. Zaten vasıta yok. Bu durumda Van’ın ahalisi, iş başa düştü diyerek yurt savunmasında gerekli sorumluluğu alırlar” dedi.
“120 çocuk gönüllü oldu”
Cephedeki askerlere mühimmat taşıyacak yetişkin erkek nüfus olmadığı için yaşları 12-17 arasında değişen çocukların mühimmatı gönüllü olarak taşıdıklarını aktaran Öğüt, “Ortaokul ya da lise düzeyinde öğrencilerin eğitim gördüğü okulda çocuklar gönüllü olurlar. Yaşları 12 ile 17 arasında değişen 120 çocuk toplanır. Bunların sırtlarının her birinin sırtına biner fişek konur ve onlar o kış şartlarında kilometrelerce uzakta bulunan Hoy’da yani bugün İran topraklarında bulunan Hoy’da Ruslarla muharebe etmekte olan Türk ordusuna cephane yetiştirmek için yola çıkarlar. Görevlerini başarıyla yerine getirirler. Ancak işleri bittikten sonra geri dönerler. Geri dönerken bugün yine İran sınırlarında bulunan Van’ın Saray ilçesi yakınında tipiye yakalanırlar. O boğucu tipi de o çocuklar büyük kayıplara uğrarlar. Yaklaşık 80 çocuk orada o tipi de boğularak, donarak can verir. Geriye kalan 40 çocuğu da bölgedeki Şikak aşireti mensupları onların imdadına yetişir. Bir kısmını Van’a getirirler. Van’da tedavi görenlerin çok az bir bölümü sağlığına kavuşur ama diğerleri de şehit düşerler” dedi.
“Çocuklar Vanlılar tarafından unutulmadı”
Vanlı 120 çocuğun hatırasının yaşatılması için tamamı 12-17 yaşlarındaki Vanlı çocuklardan oluşan sinema filmi çekildiğini belirten Prof. Dr. Öğüt, “1977 yılında Van’ın Kurtuluş Parkı’na dönemin Belediye Başkanı rahmetli Tayyar Dabbaoğlu tarafından bir anıt dikildi. 2008 yılından itibaren 120 çocuğu her yıl anmaya başladık. Daha sonra sinemaya da yansıdı. Kültür Bakanlığı’nın desteğiyle ’120’ adlı bir film çekildi. O filmde şehit düşen o 120 çocuğun yaşıtı olan Vanlı çocuklar oynadılar” dedi.
