Elektrik ve elektrikle çalışan cihazlar hayatın vazgeçilmez bir parçası olsa da dikkatli davranılmadığında can ve mal varlığını riske atıyor. Yaşar Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Hacer Öztura, eski binalardaki elektrik tesisatlarının yenilenmesi gerektiğini ve birçok cihazın çoklu uzatma kablolarından beslenmesinin yangın riski oluşturabileceğini söyledi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığının verilerine göre İstanbul’da 2023 yılında meydana gelen 24 bin 285 yangın vakasının 9 bin 922’sini konut, fabrika ve bina yangınları oluşturuyor. Konutlardaki elektrik tesisatının sağlıklı çekilmiş ve kullanılan sigortaların doğru amper değerinde olduğundan emin olmanın yangın riskinin önüne geçilmesi açısından çok önemli olduğunu söyleyen Dr. Öğretim Üyesi Hacer Öztura, “Yıllar içinde yapılan tamir ve tadilatlarda tesisatlar, projede olmayan ve güç olarak da uygun olmayan şekilde değişebiliyor. Özellikle, tesisat kontrollerinin yapılması ve 25-30 yıllık binalarda elektrik tesisatlarının yenilenmesi oldukça önemli. Son 30 yılda teknolojinin ilerlemesiyle hayatımıza çok fazla elektrikle çalışan cihaz girdi ve eski tesisatlarda kablo kalınlıkları bu yeni güç değerleri için artık yeterli olmayabiliyor” dedi.
“Uzatma kabloları tehlike arz ediyor”
Ev içinde zamanla kullanım ihtiyacının artması veya eşyaların yerlerinin değiştirilmesi ile ortaya çıkan uzatma kablosu kullanımı konusunda uyarılarda bulunan Dr. Öğretim Üyesi Öztura, “Bu uzatma kablosunun çivi ve benzeri ekipmanlarla duvarlara tutturulması, kapı aralıklarından diğer odaya geçirilmesi, halının veya bir eşyanın altında kalması zamanla ezilmesine, izolasyonunun bozulmasına ve kısa devre yapmasına neden olabiliyor. Hasarlanan uzatma kablolarının tamir edilerek yeniden kullanılmaya başlanması ise çok ciddi bir tehlike oluşturuyor. Uzun süreli kullanım gerektiren durumlarda, ısınma önce bu tamir noktalarından başlayarak kısa devre ve yangın riskini artırıyor. Kablonun akım taşıma kapasitesini aşacak şekilde birçok elektrikli cihazın (ütü, fırın, elektrikli ısıtıcı, saç kurutma makinesi, çay ve kahve makinaları vs.) aynı uzatma kablosundan beslenmesi de ayrı bir tehlike yaratıyor. Çoklu uzatmalarda düşük akım çeken elektronik cihazların aynı yerden beslenmesi söz konusu olabilir ancak elektrikli cihazlara çok dikkat etmek ve evden elektrikli cihazları kapatarak hatta prizden çekerek çıkmak en doğru davranış olacaktır” şeklinde konuştu.
“Prizde gevşeklik, kararma ve cızırtı varsa kullanmayın”
Konut yangınlarında en sık görülen nedenin elektrikli ısıtıcı ve battaniyeler olduğunu anlatan Dr. Öğretim Üyesi Öztura, “Elektrikli ısıtıcıların eşyalardan minimum 1 metre uzak olması, cihazın CE ve TSE belgelerinin olması en önemli kriterlerdir. Elektrikli ısıtıcılar ve battaniyeler uyurken asla açık bırakılmamalı. Ayrıca prizlerin kontrolü yapılmalı, eğer gevşeklik varsa o şekilde kullanılmayıp derhal tamir edilmeli. Prizlerin yüzeyinde kararma varsa çalışırken cızırtı şeklinde ses çıkıyorsa veya ortamda plastik kokusu duyuluyorsa derhal cihazı ve şalteri kapatmak, sonra cihazı prizden çekerek şalteri açmak ve değiştirilinceye kadar da o prizi kullanmamak gerekiyor” dedi.
“Cihazların arkasında kalan prizler kontrol edilmeli”
Evlerde genellikle düşünülmeyen bir diğer önemli noktaya dikkat çeken Öztura, şunları söyledi: “Çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırın gibi prizlerin cihazın arkasında kaldığı durumlarda gözle yapılacak kontrol önemli. Bu cihazlar yüksek akım çekerler ve prizleri cihazların arkasında olduğundan görülmez. Banyoda nem, mutfakta yemek pişirme sırasındaki yağ buharları ayrıca bir risk oluşturur. Bu cihazların belirli periyotlarla çekilmesi ve prizlerinin kontrol edilmesi faydalı olur. Konutlarda elektrik kaynaklı yangılar için son olarak dikkat edilmesi gereken konu lambalardır. Gelişen teknolojiyle enerji verimliliği amaçlı kullanılan halojen lambalar, akkor flamanlı lambalara göre daha fazla ısındığı için, bu lambalar ile kullanılan abajurlara çok dikkat etmek gerekiyor. Abajurun ısınma nedeniyle yanması sonucu yangın çıkabilir.”
Kamu ve özel hizmetler ve sanayi kaynaklı yangınların sebeplerini aktaran Öztura, “Standartlara uygun olmayan malzeme kullanımı, hatalı projelendirme, kötü işçilik ile elektrik tesisatlarının kurulması, yetersiz önlemler, bakımların zamanında ve doğru olarak yapılmaması başlıca nedenlerdir. Özellikle sanayi kuruluşlarında aşırı akım, statik elektrik, harmonikler, yetersiz havalandırma, cihazlara giren hayvanlar ve doğal hava olayları kaynaklı yangınlar görülüyor. Bu kurumlarda hem işletme sorumlusu elektrik mühendisleri hem de iş güvenliği uzmanları çalıştığından onların elektrik tesisatı konusundaki tüm uyarıları ve taleplerinin yerine getirilmesi hayati önem arz ediyor” dedi.
