Yozgat’ın Sorgun ilçesine bağlı Şahmuratlı köyünde, 1996 yılında televizyonların kullanılmayan uydu antenleri üzerine ışığı yansıtma özelliğine sahip jelatin yapıştırılarak oluşturulan ocaklar ve kurutma makineleri, zamanla bakımsızlık yüzünden çürüdü.
Şahmuratlı köyünde, Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı ve Küresel Çevre Fonu Küçük Destek Programı kapsamında hayata geçirilen güneş enerjisi projesi, yıllar içinde işlevini yitirdi. Proje kapsamında geliştirilen ve yemek pişirme, meyve-sebze kurutma gibi pek çok işlevi yerine getiren güneş ocakları ile kurutma makineleri bugün bakım ve onarım yapılmadığı için çürüyerek kullanılmaz hale geldi.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi tarafından 1996’da tasarlanan güneş ocakları, Şahmuratlı köyünde LPG, doğalgaz, elektrik ve odun gibi geleneksel yakıtlara alternatif olarak kullanıma sunulmuştu. Bir yıl sonra Küresel Çevre Fonu (GEF) desteğiyle projenin kapsamı genişletilerek 20 hanede güneş ocakları ve kurutma makineleri aktif olarak kullanılmaya başlanmıştı. Bu yenilikçi teknoloji, köy halkına yemek pişirme maliyetlerini düşürmenin yanı sıra, meyve ve sebze kurutarak ek gelir elde etme imkânı sağlasa da uzun ömürlü olmadı.
Muhtarlık yaptığı dönemde kuruluşuna öncülük ettiği Şahmuratlı Köyü Kerkenesi Tanıtma, Güzelleştirme, Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği başkanlığını da yapan Osman Muratdağı, güneş enerjisiyle çalışan ocaklardan 20 tanesini köy halkına dağıttıklarını, 6 güneş ocağını ise dernek binası ve Kerkenes Kazı Evi bahçesine kurup, kullandıklarını bildirdi. Köyün Pteria Antik Kenti kalıntılarının bulunduğu Kerkenes Dağı’nın eteklerinde yer aldığını kaydeden Muratdağı, antik kenti gezmek için gelenlere, dernek olarak güneş ocaklarında pişirilen yemeklerden ikram ettiklerini, çevre dostu ocakların artık kullanılamaz olması nedeniyle üzgün olduğunu söyledi.
“Odun, kömür ve tüpsüz yemek pişiriyorlardı”
Şahmuratlı Köyü eski muhtarlarından Osman Muratdağı, çevre dostu güneş ocaklarının son durumu hakkında şunları söyledi: “Köyümüze güneş enerjisiyle çalışan, ’televizyon anteni’ diyorlar, öyle bir kelimeyle kullanılan güneş enerjisiyle ocaklar yaptık. Yemek pişirdik, su kaynattık, derken projemizi yaptık. Proje 1997 yılında yaptık ama bu daha fazla ilerlemedi, beş yıl gibi bir süre oldu. Ben muhtarlığı bıraktıktan sonra, derneği bıraktıktan sonra bu tamamen kayboldu gitti. Evlere de dağıttık, 20 tane anten getirttirdik güneş enerjili ocaklardan örnek olarak kişilere dağıttık. Kişiler bunu bir müddet kullandıktan sonra tekrar toplayıp iade ettik, elektrik kurumuna. Her türlü yemek yapıyoruz. Reçel yapıyorduk. Pekmezlerimizi kaynatıyorduk. Yani aklımıza gelen ateş ile yapılan ne varsa onu da yapıyorduk. Bir odunu koyduğumuz zaman üç saniyede yakıyordu, o kadar enerjisi vardı. Her şeyi yapıyorduk biz burada. Erişte yapıyorduk, makarna yapıyorduk. Kayısı kurusu yapıyorduk. Erik kurusu yapıyorduk. Yani köydeki olan mamullerin tamamını kurutma yapıyorduk, paketleyip pazarlıyorduk, köylü ayrıca gelir elde ediyordu. Aşağı yukarı 10 yıldır kullanılmıyor. Artık tamamen tahrip oldu, bitti, kapandı gitti. Tekrar keşke bir gündeme gelse, bu çok büyük bir katkı oluyor. Güneşten alıyoruz enerjiyi biz. Odundan, kömürden veyahut da tüpten yararlanmadan direkt güneşten alıyoruz enerjiyi.”
