Tüm Türkiye’yi yasa boğan 6 Şubat 2023’te meydana gelen 7,8 ve 7,6 büyüklüğündeki binlerce insanımızın hayatını kaybettiği depremlerin üzerinden iki yıl geçmesine ve Ege Denizi’nde günlerdir süren deprem fırtınasına rağmen Türkiye’de deprem bilincinin hala istenilen düzeyde olmadığı, deprem öncesine değil deprem sonrasına odaklanıldığı belirtildi.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Jeofizik Mühendisliği Bölümü Sismoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Özgenç Akın, ülke olarak maalesef genellikle depremlerin olduktan sonraki kısmına daha çok odaklandıklarını söyledi. Akın “Ülkemiz Alp-Himalaya deprem kuşağı içinde yer alıyor. Himalayalar’dan başlayan Alpler’e kadar uzanan kuşakta yoğun bir şekilde depremler meydana gelir. Çünkü buralar levha kenarlarıdır, bizim ülkemiz de bu levhaların kesişiminde yer alıyor. 2 yıl önce 6 Şubat’ta bu deprem gerçeğini acı bir şekilde yaşadık. Biz maalesef genellikle depremlerin olduktan sonraki kısmına daha çok odaklanmış durumdayız. Arama kurtarma daha sonra da yapılacak lojistik destek v.s bunlara maalesef daha çok odaklanıyoruz. Aslında bizim deprem öncesine ve alınacak tedbirlere önem vermemiz gerekiyor. Bu konuda maalesef ülkece biraz gerideyiz. Bunun için öncelikle yapı stokumuzun yenilenmesi, hatta yapı stokumuzdan önce yapının yapılacağı zeminin özelliklerinin belirlenmesi ve ülke çapında çok önemli çalışmaların yapılması lazım. Şu anda da zemin etütleri yapılıyor fakat bunlar kısıtlı bir şekilde denetlendiği için doğruluğu tespit edilemiyor. Açıkçası maalesef çok da önem gösterilmiyor. Mevzuata bakıldığında Türkiye’deki yapı stokunun mevzuata uygunluğu şu anda yüzde 2-3 civarında. Yani 100 tane binadan en fazla 3 tane bina tamamen projedeki gibi yapılıyor. Bunların hepsi uygun bir şekilde yapılırsa bizim depremlere karşı bu kadar çekincemiz olmayacak” dedi.
“Deprem bölgesi kavramı tamamen ortadan kalktı”
Ülkemizde 2018 yılında yapılan çalışmayla artık deprem bölgesi kavramı tamamen ortadan kalktığını kaydeden Akın, “2018 yılında yapılan çalışmayla artık deprem bölgesi kavramı tamamen ortadan kalktı. Bu kavram artık parsel bazında sizin ne kadar etkileneceğinizi ifade ediyor. Örneğin önceki deprem bölgelerini baz alan tehlike haritasında, Konya-Karaman gibi illerimiz sanki hiç depremden etkilenmeyeceklermiş gibi bir intiba oluşuyordu. Maalesef son yaşadığımız 6 Şubat depreminde gördük ki; biz Trabzon’da 600-700 kilometre uzaktan etkilendik ve ciddi bir şekilde sallandık. Maraş’ta, Adıyaman’da, Malatya’da yıkımlar meydana geldi. Dolayısıyla doğrudan faya aşırı yakın olmanıza gerek yok. Depremin büyüklüğü ve açığa çıkardığı enerjiye dayanım uzaklıkla orantılı olarak tabi ki azalıyor ancak yine de mutlaka etkileyecektir. Söylediğim gibi deprem bölgesi kavramı tamamen rafa kaldırıldı, doğrusu da budur. Şu anda parsel bazında yani sizin evinizin olduğu parselin deprem tehlikesini AFAD sitesinden görebilirsiniz” diye konuştu.
“Trabzon masif kayalardan oluşuyor”
Trabzon için deprem tehlikesini değerlendiren Akın, “Trabzon’da sahilden başladığınızda alüvyonal bir yapı var daha sonra dağlık alan yer alıyor. Burada oldukça masif kayalardan oluşuyor. Aslında biz şehir olarak şanslıyız ana kayamız çok derinde değil ve sağlam yerimiz çok. Ancak yapı stokunu buna uygun yapmamız lazım, yerleşimimizi tepelere yapmamız lazım. Bazı yerlerde dolgu yapılıyor fakat bu dolgunun uygun bir şekilde yapı yapılması lazım. Tarım toprağı dökülerek dolgu zemin oluşturulmaz, bunun bir prosedürü vardır. Tabi ki dağlık bölgeler depremden daha az etkilenir kaya olduğu için. Aslında her dağlık bölgede çok sağlam diyemem çünkü bölgemizde bu aşamada heyelan devreye giriyor. Heyelanlardan da etkilenmemek için mutlaka zemin yapısının çok detaylı bir şekilde araştırılması lazım” ifadelerini kullandı.
Ege Denizi’nde meydana gelen depremler
Ege Denizi’nde günlerdir devam eden deprem fırtınası ile ilgili de konuşan Akın, “Biz normalde depremlerin giderek büyüklüğünün azalmasını bekleriz fakat birkaç gündür bu büyüklük giderek artmaya başladı. Burada Yunanistan’a yakın bir tektonik sistem olan Helenik yay bulunuyor. Burada Afrika levhası Ege Levhası’nın altına dalmakta. Dolayısıyla buradaki tektonik hareketlerden dolayı depremler meydana geliyor. Bu depremlerin giderek artması ileri de bir volkanizmaya sebep olur mu? Şu anda soru işareti. Ancak şu anki hareketliliğin tektonizmadan kaynaklandığını zaten Yunan bilim insanları da söylüyor. Bizi etkiler mi? Yunanistan’da 1956 yılında 7.9 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi ve 25 metre boyunda tsunami dalgalarına sebep oldu. Dolayısıyla bizim Ege kıyılarımız böyle büyük bir depremdeki tsunamiden etkilenebilir. Bunun için mutlaka önlemlerin alınması lazım” şeklinde konuştu.
