Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Kasım ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Tarım-GFE’nin Kasım ayında aylık 1,41 ilan edildiğini belirten Çandır, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başladığı 2015 yılından itibaren Kasım ayları ortalamasının (2,22) altında kalmıştır. Böylece Eylül ayındaki düşüş ve ortalamaya yaklaşış seyri devam etmiştir” dedi.
Tarım-GFE’nin Kasım ayında yıllık yüzde 32,92 ilan edildiğini kaydeden ATB ve ATAK Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, “Bu yıllık rakam, son 9 yılın Kasım ayları ortalamasının (33,57) altında kalmıştır. Kasım ayı için açıklanan tarımsal girdi maliyetleri enflasyonu aylıkta ve yıllıkta 10 yıllık ortalamaların altında kalmıştır” değerlendirmesinde bulundu.
Kasım’da yem yükselişte
Kasım ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 1,43 ve yıllıkta yüzde 31,52’lik artış olduğunu belirten Çandır, “Kasım ayları itibariyle aylıkta 2022 ve 2023 yıllarından ve yıllıkta ise 2023 yılından daha yüksek Kasım ayı verileri ilan edilmiştir” dedi. Çandır, aylıkta tohumda yüzde 0,82, enerjide yüzde 0,69, gübrede yüzde 2,29, ilaçta yüzde 0,74, veteriner hizmetlerinde yüzde -0,26, yemde yüzde 2,36 ve diğer kalemlerde ise yüzde -0,33’lük değişimler ilan edildiğini, yıllıkta ise tohumda yüzde 53,35, enerjide yüzde 19,27, gübrede yüzde 17,85, ilaçta yüzde 21,82, veteriner hizmetlerinde yüzde 44,09, yemde yüzde 33,25 ve diğer kalemlerde ise yüzde 61,87 olduğunu kaydetti. Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise aylık yüzde 1,25 ve yıllık yüzde 41,65’lik artış ilan edildiğini belirtirken, “Kasım ayında Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, yılbaşından bu yana derece derece düşüş eğilimi gösterirken Kasım ayında bu düşüş, ortalamaların altına sarkmıştır” dedi.
Üretici lehine dönüş
Kasım ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 8,88 ile 10 yıllık Kasım ortalamasının (2,13) üzerinde ilan edildiğini, yıllık ise yüzde 46,91 ile 10 yıllık ortalamanın (24,75) üzerinde ilan edildiğini hatırlatan Çandır, “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim genel olarak üretici aleyhine seyretmiştir. Ancak Mayıs, Haziran ve Kasım aylarında bu aleyhte eğilim yerini üretici lehine çevirmiştir. Yıllık girdi maliyetleri artışı ise nispi olarak üretici fiyatları artışına yakın seyretmiştir. Üretici, Kasım ayında aylıkta ve yıllıkta lehte bir durum yaşamıştır. Hem aylıkta hem de yıllıkta üretici fiyatlarının nispi olarak tarımsal girdi fiyatlarından yüksek seyretmesi sürdürülebilirlik bakımından önem taşımaktadır. Çünkü üreticinin tek maliyet grubu, girdi kalemleri değil en az onun kadar da diğer maliyetleri söz konusudur” değerlendirmesinde bulundu.
Yurt dışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Kasım’da aylık yüzde 0,86 azalırken, yıllık yüzde 25,19 arttığını, yurt içi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylık yüzde 0,66, yıllık yüzde 29,47 ilan edildiğini belirten Çandır, “Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık yüzde 1,70 ve yıllık ise yüzde 39,58 artmıştı. Bu durum, Kasım ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha yüksek seyrettiğini göstermektedir” dedi.
Kasım ayında tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 2,24, yıllık yüzde 47,09 arttığını kaydeden Ali Çandır, “Son 10 yıllık Kasım ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 2,20 ve yıllıkta ise yüzde 18,53 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonların hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır. Tüketici taraftaki gıda enflasyonu ise Kasım ayında aylık yüzde 5,10 ve yıllık yüzde 48,57 olarak ilan edilmişti. İşlenmemiş gıda enflasyonu Kasım’da aylık yüzde 9,00 ve yıllık yüzde 59,79 oldu. Yaş meyve sebze enflasyonu aylık yüzde 18,08 ve yıllık 91,16 artış olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir” dedi.
